Kieleckie uroczystości upamiętniające 79. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego odbędą się we wtorek 1 sierpnia 2023 roku. Przed oficjalną częścią, o godzinie 10.00 na Cmentarzu Starym w Kielcach kwiaty zostaną złożone na grobie Wacława Wilka-Wilczyńskiego ps. „Mały”, który był powstańcem warszawskim, a po wojnie zamieszkał w Kielcach.
Główne uroczystości rozpocznie Msza święta o godz. 15.45 w intencji poległych za wolność Ojczyzny w Kościele Garnizonowym przy ul. Chęcińskiej. Po nabożeństwie uczestnicy przejdą na skwer Szarych Szeregów przed pomnik Harcerzy Poległych za Ojczyznę, gdzie odbędzie się kolejna część obchodów. O 17.00, w godzinie „W” w całym mieście zawyją syreny alarmowe. W uroczystościach weźmie udział naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach dr Robert Piwko.
Oficjalne uroczystości wesprze Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. O godz. 17.00 przy ul. Sienkiewicza w okolicy hotelu Bristol pojawi się grupa rekonstruktorów w strojach powstańczych, którzy będą rozdawali przechodniom ulotki IPN informujące o Powstaniu Warszawskim.
Wystawy w Kielcach i regionie
W związku z upamiętnieniem 79. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego do 10 września 2023 roku na Skwerze Stefana Żeromskiego Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach prezentuje wystawę pt. „Armia Krajowa”. Przedstawione zostały na niej podstawowe zagadnienia związane z powstaniem i rozwojem Armii Krajowej, największej organizacji zbrojnej polskiego podziemia w czasie II wojny światowej, scalającej wspólny wysiłek zbrojny rozdrobnionych na początku okupacji organizacji niepodległościowych. Na planszach wystawy ukazane są m.in. wysiłek polskiej młodzieży harcerskiej, propaganda i wywiad organizacji czy udział kobiet w działalności podziemnej. Ekspozycja porusza także temat działalności Zgrupowań AK „Ponury” – „Nurt” czy przebiegu Powstania Warszawskiego.
Ponadto wystawa pt. „Polska Walcząca” prezentowana jest w Areszcie Śledczym w Kielcach. Kolejna ekspozycja będzie dostępna w Parku im. Adama Bienia w Staszowie. Mieszkańcy tego miasta i przyjezdni będą mogli obejrzeć wystawę pt. „Powstanie Warszawskie” przez cały sierpień.
Kolejny pokaz VIII Przeglądu „Historia w filmie”
„Pierścionek z orłem w koronie” w reżyserii Andrzeja Wajdy będzie kolejną propozycją VIII Kieleckiego Przeglądu Polskich Filmów Fabularnych „Historia w filmie”. Seans odbędzie się we wtorek 1 sierpnia 2023 roku o godzinie 18.00 w Kinie Fenomen mieszczącym się w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach. Wstęp wolny.
Dramat historyczny w reżyserii jednego z najwybitniejszych polskich twórców filmowych przedstawia ostatnie dni Powstania Warszawskiego. Główny bohater, podchorąży Marcin, wycofuje się ze swoimi kompanami z ruin stolicy. Ranny powstaniec trafia do szpitala pod Warszawą, gdzie sanitariuszka Janina pomaga mu odnaleźć innych żołnierzy plutonu. Jednocześnie przełożony Marcina major Steinert próbuje go nakłonić do walki z sowietami. Młody żołnierz jednak traci nadzieję na powodzenie kolejnych walk i liczy na doprowadzenie do rozejmu z władzą ludową.
Film powstał na podstawie powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego pt. „Pierścionek z końskiego włosia”. Wystąpili w nim znani aktorzy filmowi i teatralni: Rafał Królikowski, Adrianna Biedrzyńska, Cezary Pazura, Piotr Bajor czy Mirosław Baka.
VIII edycję Przeglądu „Historia w Filmie” organizuje Delegatura IPN w Kielcach wraz z Wojewódzkim Domem Kultury w Kielcach.
Powstanie Warszawskie
Na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o 17.00 – godzinie „W”. Miało na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Armia Krajowa i władze Polskiego Państwa Podziemnego zamierzały ujawnić się i wystąpić wobec Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (utworzonego w Lublinie i zależnego od woli Stalina) w roli gospodarza, jako jedyna legalna władza niepodległej Rzeczypospolitej.
Powstanie, planowane na kilka dni, upadło 3 października po 63 dniach walki. Zginęło od 16 tys. do 18 tys. żołnierzy AK i od 150 tys. do 180 tys. cywilów. Po kapitulacji Warszawa została doszczętnie zniszczona przez Niemców.
O ile pod względem militarnym powstanie zakończyło się klęską, o tyle pod względem politycznym miało ogromne znaczenie. Polacy zademonstrowali dążenie do odzyskania niepodległości. Jak pisał po wojnie Jan Nowak-Jeziorański, uczestnik tego niepodległościowego zrywu, „kurier z Warszawy”, walka nie była daremna, a Powstanie Warszawskie sprawiło, że „państwo polskie, chociaż zniewolone i wasalne, zachowało swoją odrębność, przetrwało Stalina, który w swych zamysłach prawdopodobnie chciał z niego z czasem uczynić część ZSRS”.
