Uroczystości trzeciomajowe w Kielcach
Kielczanie tłumnie uczestniczyli w tegorocznych uroczystościach uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Obchody te od wielu lat niezmiennie odbywają się przed pomnikiem Stanisława Staszica w kieleckim Parku Miejskim. Nie bez powodu, bowiem Staszic był jednym z czołowych reformatorów i uczonych polskiego oświecenia, a także propagatorem gruntownych reform systemowych ówczesnej Rzeczypospolitej. Jego postać jest także silnie związana z naszym regionem.
Po podniesieniu flagi i odśpiewaniu hymnu narodowego, głos zabrał wojewoda świętokrzyski, Zbigniew Koniusz.
- Jesteśmy tutaj kolejny już raz, można powiedzieć – niezliczony raz, kiedy społeczność Kielc i świętokrzyskiego czci 3 Maja. Wczoraj obchodziliśmy Święto Flagi, podczas którego wspominaliśmy naszą Matkę Ojczyznę Polskę. Wiemy, że biało-czerwona łączy nas, ale te biało-czerwone kolory to też poniekąd spuścizna 3 maja. Jeżeli popatrzymy na to historyczne, to cóż się stało 1791 roku? Co się stało, że przez przeszło dwieście lat my do tej daty się odwołujemy? To data-symbol, data-wyrocznia, która stała się dla nas kierunkowskazem. Zdaliśmy wtedy egzamin. Teraz jest maj. Maturzyści zdają egzamin z czterech lat swojej ciężkiej pracy. My też po czterech latach zdawaliśmy, bo Sejm Czteroletni i Konstytucja 3 Maja to zwieńczenie lat tego sejmu. Powstał dokument nie tylko na miarę naszych aspiracji, jako narodu polskiego wówczas, ale dokument, który stał się wzorem dla podobnych dokumentów w całej Europie. To druga po amerykańskiej konstytucja – mówił podczas uroczystości Zbigniew Koniusz:
- Konstytucja, jako zbiór praw określających, jak naród ma się rozwijać. Dająca prawa tym, którzy ich nie mieli, znoszącym prawa, które były nadużywane. Dokument śmiały na tamten czas i śmiały również na ten czas. Ten dokument to tak, jak dokument dojrzałości, które kolejne pokolenia mogły oglądać, bo ono było wydrukowane i wdrukowane w nas. Stała się rzecz niebywała. Jakimś dziwnym trafem, te słowa zapisane w Konstytucji 3 maja wniknęły w serce narodu. Późniejsze, trudne lata i czasy zaborów nic nie zmieniły. Nie daliśmy tej wiedzy sobie wyrwać i przekłamać historii. Wiedzieliśmy jedno: Polska musi być wolna i oparta o wzorce, które stworzyliśmy.
Obchodom towarzyszył występ Orkiestry Reprezentacyjnej Straży Granicznej.
Po oficjalnej części uroczystości i złożeniu wieńców przed pomnikiem, w Parku Miejskim rozpoczyna się IX Piknik Historyczny „Vivat 3 Maja!”. Na mieszkańców miasta czeka szereg występów i artystycznych, pokazy historyczne, stoiska służb mundurów, atrakcje dla dzieci, a także… wojskowa grochówka. W muszli koncertowej zaprezentuje się Wojskowy Zespół Wokalny „Konsonas”.
Czemu Konstytucja 3 maja jest dla nas ważna?
A dlaczego obchody trzeciomajowe są ważne dla kielczan, którzy tak tłumnie zgromadzili się tego dnia, by wspólnie świętować?
- Każdego roku celebrujemy ten dzień razem z naszymi dziećmi. Ważne jest to, aby pamiętać, że ten dzień jest wyjątkowy dla kolejnych pokoleń. Chcielibyśmy, aby najmłodsi również o tym wiedzieli – mówią w rozmowie z reporterem Radia Rekord Agata i Tomasz Michalczyk, którzy pojawili się na tegorocznych uroczystościach.
- Konstytucja jest ważna dla każdego obywatela wolnej Polski i o tym trzeba zawsze pamiętać. Jest to istotna część naszej tożsamości, nie tylko jako Polaków, ale również jako Europejczyków, którzy mają realny wpływ na naszą przyszłość oraz na kształt naszej historii – tłumaczy Radosław Rojka.
- Chcemy brać udział w obchodach, aby pokazać, że jesteśmy dumni z bycia Polakami – mówi Edyta Wawrzynek.
Historia Konstytucji 3 Maja
Jak podaje Encyklopedia PWN:
Konstytucja 3 maja, oficjalnie Ustawa rządowa, pierwsza w Europie, druga w świecie (po Konstytucji Stanów Zjednoczonych) ustawa zasadnicza, uchwalona w atmosferze zamachu stanu 3 V 1791 przez Sejm Czteroletni;
jej projekt powstał dzięki współdziałaniu od końca 1790 Stanisława Augusta Poniatowskiego ze stronnictwem patriotycznym, skupiającym znaczną liczbę posłów na sejm; ze stronnictwem była związana część dawnej antykrólewskiej opozycji magnackiej, kierownictwo sejmu (marszałek S. Małachowski) oraz H. Kołłątaj uchodzący za przywódcę obozu radykalnego. Konstytucja była zatem dziełem głównie króla, I. Potockiego, S. Piattolego i H. Kołłątaja. Ustawę z 3 maja poprzedziły 2 ustawy z tegoż roku, uznane za integralną część Konstytucji: z 24 III, o reorganizacji sejmików, i z 18 IV, o sprawach mieszczan i ustroju miast. Konstytucja pozostawiła ustrój stanowy, osłabiła pozycję magnaterii; usunięto z sejmików szlachtę gołotę; feudalny cenzus szlacheckiego urodzenia został ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie burżuazyjnego cenzusu — posiadania. Mieszczaństwu umożliwiono nobilitację, m.in. z tytułu nabycia majątków ziemskich i zasług dla kraju; ogółowi mieszczan w miastach królewskich, ogłoszonych jako „wolne”, zapewniono wolności osobiste, prawo sprawowania urzędów i in.; potwierdzono opiekę władzy państwowej nad Żydami. Najmniej zmian wprowadzono w położeniu chłopów, utrzymano poddaństwo, wolność osobistą otrzymali tylko przybysze z zagranicy; na ogół chłopów rozciągnięto „opiekę prawa i rządu krajowego”. Konstytucja zniosła podział na Koronę i Litwę; naczelnym organem władzy pozostał sejm, któremu zapewniono pełnię władzy ustawodawczej, prawo stanowienia budżetu i podatków, daleko idącą kontrolę rządu; miał być złożony z 204 posłów, wybieranych na sejmikach przez szlachtę posesjonatów, oraz 24 tzw. plenipotentów miast, z ograniczonym głosem doradczym; zmniejszono rolę senatu; zniesiono liberum veto i zakazano konfederacji. Wprowadzono zasadę dziedziczenia tronu (w saskiej dynastii Wettinów) i osobistej odpowiedzialności monarchy. Wzmocnieniu uległ rząd (z królem jako przewodniczącym Straży Praw na czele) oraz administracja; akty królewskie wymagały podpisu jednego z ministrów; ministrowie mieli odpowiadać za naruszenie prawa przed sądem sejmowym, a za kierunek polityki rządu — przed królem i sejmem; pod zwierzchnictwem króla i Straży Praw pozostawały komisje wielkie (ministerstwa): edukacji, policji, skarbu i wojska; zarząd krajem powierzono w terenie komisjom porządkowym cywilno-wojskowym. Konstytucja poczyniła też pewne zmiany w sądownictwie szlacheckim i miejskim. W zamierzeniu części jej twórców stanowiła punkt wyjścia dalszych przemian ekonomiczno-społecznych i politycznych. Obalona w połowie 1792 wskutek działalności konfederacji targowickiej i przegranej wojny z Rosją.
