Nowa Słupia, Pierzchnica i Szydłów otrzymały prawa miejskie w XIV wieku, za czasów rządów króla Kazimierza Wielkiego. Straciły je w 1869 r., w wyniku ukazu carskiego. Spośród tych trzech miejscowości Nowa Słupia jest największą pod względem liczby ludności, ma około 1300 mieszkańców. Pierzchnicę w 2017 r. zamieszkiwały 1063 osoby. Szydłów natomiast liczy sobie ok. 1080 mieszkańców.
Nowa Słupia – (pow. kielecki) była miastem od 1351 do 1869 r. Rozwój miasta, podobnie jak dziś, związany był głównie z obsługą ruchu pątniczego na Święty Krzyż. Współcześnie Nowa Słupia jest ośrodkiem turystycznym w Górach Świętokrzyskich. W miejscowości co roku odbywa się festyn archeologiczny Dymarki Świętokrzyskie, na którym prezentowane są m.in. starożytne metody wytopu żelaza.
Pierzchnica – (pow. kielecki) była miastem od drugiej połowy XIV wieku do 1870 r. Do rejestru zabytków wpisany został układ przestrzenny miejscowości, zespół kościoła parafialnego, a także szereg piwnic, w których chowano wartościowe obrazy, figury i złoto, które było na wyposażeniu bogatych mieszkańców tej okolicy. Stanowiły one także schrony w czasie wojen szwedzkich. Chroniła się tam również ludność Pierzchnicy podczas dwóch wojen światowych.
Szydłów – (pow. staszowski) był miastem od 1329 do 1870 r. Bogata przeszłość i historia tego królewskiego miasta pozostawiła po sobie znakomite dziedzictwo architektonicznie. W Szydłowie znajduje się wiele wartościowych zabytków, głównie z XIV i XVI wieku. Zachowany jest także średniowieczny układ miejski, co czyni z miasteczka prawdziwą perłę na turystycznej mapie Polski. Bardzo duże znaczenie w Szydłowie odgrywa sadownictwo, które jest głównym źródłem utrzymania wielu jego mieszkańców.
W rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta znalazły się jeszcze dwie miejscowości: Koszyce w województwie małopolskim i Wielbark w warmińsko-mazurskim.
W województwie świętokrzyskim jest obecnie 36 miast. Rok temu prawa miejskie odzyskały Łagów, Radoszyce i Wiślica.
