Szalony Major
Henryk Dobrzański urodził się w czerwcu 1897 roku w Jaśle. Jego rodzina posiadała głębokie tradycje patriotyczne i była szlacheckiego pochodzenia. W grudniu 1914 roku zgłosił się do Legionów Polskich. Brał udział także w wojnie polsko-bolszewickiej. W dwudziestoleciu międzywojennym rozpoczął jeździecką karierą sportową, w której osiągnął wiele sukcesów. W 1927 roku został awansowany do stopnia majora i został dowódcą szwadronu w 18 pułku ułanów.
Wziął czynny udział w kampanii wrześniowej w 1939 roku. Po przegranej postanowił schronić się na Kielecczyźnie. W czasie konspiracji otrzymał pseudonim ,,Hubal", od przydomku rodu Dobrzańskich. Następnie wbrew rozkazom naczelnego dowództwa prowadził walkę partyzancką przeciw okupantowi niemieckiemu. Brał udział w wygranych bitwach pod Huciskiem i Szałasem. Niemcy z tego powodu przygotowali jednostkę składającą się z 8 tys. żołnierzy SS i Wehrmachtu, mającą za zadanie zlikwidowanie liczącego 300 żołnierzy oddziału ,,Szalonego Majora". Działania ,,hubalczyków" doprowadziły również do wielu represji ze strony okupanta względem ludności cywilnej, w tym do zamordowania 712 mieszkańców okolicznych wsi.
Fotografia archiwalna. ,,Hubal" ze swoim oddziałem. Major znajduje się po środku, w białym szaliku.
Śmiertelna potyczka
30 kwietnia 1940 roku oddział ,,Hubala" został zaskoczony przez 372. Dywizję Piechoty Wehrmachtu. Miało to miejsce w lesie niedaleko wsi Anielin, obecnie w powiecie opoczyńskim, w województwie łódzkim. Żołnierze Dobrzańskiego ulegli rozproszeniu co uniemożliwiło skuteczną obronę przed atakiem wroga. Niestety, w jej wyniku, ,,Hubal" został śmiertelnie ranny w serce. Ciało majora zostało następnie zmasakrowane i wystawione na widok publiczny. Miejsce jego spoczynku jest nieznane. Jego oddział kontynuował walkę do czerwca 1940 roku, a następnie uległ rozwiązaniu.
W 1966 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari, a także awansowany do stopnia pułkownika. Do tej pory kultywowana jest pamięć o dokonaniach ,,Hubala" i jego oddziału. W miejscu, w którym zmarł major znajduje się bazaltowy obelisk. Na kieleckim Cmentarzu Partyzantów postawiono symboliczną mogiłę Henryka Dobrzańskiego. Jego imieniem i nazwiskiem nazwano wiele szkół i miejsc. W Kielcach znajduję się ulica Hubalczyków, która upamiętnia jego oddział. Powstały filmy i książki opowiadające o jego dokonaniach.
Jedną z form upamiętnienia mjr Henryka Dobrzańskiego są rekonstrukcje. Co roku w Bliżynie odbywa się piknik kawaleryjski, podczas którego odbywa się inscenizacja bitwy na Świniej Górze.
Fotografia archiwalna. Ciało majora zostało sprofanowane i wystawione na widok publiczny.
Rekonstrukcja w 84-tą rocznicę
W tym roku odbyła się rekonstrukcja bitwy, w której ,,Hubal" stracił swoje życie, czyli pod Anielinem. Głównym organizatorem całej akcji był zarząd Powiatu Opoczyńskiego. Złożono kwiaty przed obeliskiem upamiętniającym majora, a następnie odbyła się inscenizacja walk. Udział w nich wzięli rekonstruktorzy z województwa świętokrzyskiego. Wzięły w niej udział 3 grupy, między innymi Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych ,,Żołnierze z Gór Świętokrzyskich" z okolic Kielc, które wcieliło się w postacie Niemców.
- Całe wydarzenie miało podniosły charakter. Mieliśmy śpiewy chórów, uroczystą mszę polową w samo południe, złożenie wieńców przy pomniku upamiętniającym tamte zdarzenia, ale punktem kulminacyjnym tego dnia była krótka inscenizacja przedstawiająca ostatnie chwile majora ,,Hubala". - mówił Damian Zieliński, rekonstruktor ze SRH ,,Żołnierze z Gór Świętokrzyskich".
Jak następnie podkreśla, tego typu inicjatywy są bardzo potrzebne, gdyż obrazują historię i zachęcają do jej poznawania. Również zainteresowanie tego typu wydarzeniami jest bardzo duże. Mieszkańcy z zaciekawienie obserwowali całe widowisko, w szczególności dzieci.
