Problemy z żołądkiem
Najczęstszym problemem zdrowotnym osób podróżujących są zakażenia żołądkowo-jelitowe czyli tzw. biegunka podróżnych. Poza objawami typowo pokarmowymi jak np. luźne i częste stolce, wzmożone przelewanie w jelitach, wzmożone gazy, wzdęcia, nudności, wymioty, ból brzucha czy patologiczne domieszki w stolcu (krew, ropa czy śluz), mogą pojawić się także objawy uogólnione - stan podgorączkowy lub gorączka, dreszcze, bóle mięśniowe, ból głowy i osłabienie. W zdecydowanej większości przypadków przyczyną zachorowania są bakterie, rzadziej wirusy lub pasożyty przewodu pokarmowego. Czasami nie jest możliwe ustalenie konkretnego czynnika sprawczego choroby.
Skąd te dolegliwości?
Głównym czynnikiem ryzyka jest niedostateczne przestrzeganie zasad higieny. Wśród nich najczęstsze to:
• spożywanie posiłków bez uprzedniego umycia rąk,
• picie napojów z lodem wytworzonym z nieprzegotowanej wody,
• spożywanie potraw z dodatkiem surowych owoców lub warzyw,
• spożywanie pokarmów przygotowanych i przechowywanych w nieodpowiednich warunkach.
Część problemów żołądkowo-jelitowych wynika z czynników zupełnie niezależnych od turysty (np. kłopoty z dostawami energii elektrycznej skutkujące przerwami w pracy urządzeń chłodniczych, problemy z dostępem do odpowiedniej jakości wody do celów spożywczych, zaniedbania sanitarne, brak systemów kanalizacyjnych). Ich przyczyną może być także po prostu odmienna flora bakteryjna w miejscu naszego wakacyjnego pobytu.
Jak zapobiegać?
W poradnikach anglojęzycznych bardzo często przytaczana jest zasada profilaktyki biegunki podróżnych, określająca postępowanie z pokarmem: „boil it, peel it, cook it or forget it” (czyli „wyparz, obierz, ugotuj lub zapomnij o nim”). Pamiętajmy o myciu rąk pod bieżącą wodą przed każdym posiłkiem. Jeżeli dostęp do niej jest utrudniony, trzeba stosować środki odkażające lub preparaty antybakteryjne w postaci żelów lub roztworów do dezynfekcji rąk dostępne w wygodnych, ekonomicznych opakowaniach w aptekach i drogeriach w Polsce. Starajmy się spożywać wodę tylko z oryginalnie zapakowanych butelek, najlepiej kupowaną w centrach handlowych lub większych sklepach. W przypadkach wątpliwych (zakupy u przydrożnych sprzedawców) wskazane jest gotowanie wody w temperaturze 100 st. C przez 1 minutę a następnie pozostawienie do wystygnięcia w temperaturze pokojowej pod przykryciem zabezpieczającym przed dostępem owadów. Soki owocowe lub warzywne należy zamawiać w zamkniętych butelkach lub kartonikach.
Jeśli zachorujemy…
Biegunka podróżnych zwykle zanika samoczynnie, nawet bez zastosowania środków farmakologicznych. Standardowy czas występowania objawów to 3-5 dni. Jednak włączenie leków i probiotyków może go skrócić o 24-48 godzin. W momencie wystąpienia biegunki i/lub wymiotów należy w pierwszej kolejności uzupełniać płyny i elektrolity poprzez tzw. doustne kroplówki. W aptekach dostępne są wygodne do transportu saszetki ze zbilansowaną zawartością mikroelementów i elektrolitów, które po rozpuszczeniu w wodzie posłużą do nawadniania organizmu. Pamiętajmy, że dobowe zapotrzebowanie na wodę dla dorosłego człowieka w klimacie umiarkowanym to około 2-3 litry. To zapotrzebowanie oczywiście będzie wzrastało w przypadku wysokiej temperatury otoczenia (do 4-5 litrów/dobę). Płyny możemy uzupełniać pijąc wodę mineralną czy słabą herbatę. Należy unikać mleka i napojów wytwarzanych na jego podstawie, soków owocowych i warzywnych oraz ziół. Kolejnym elementem leczenia jest dieta. Bezwzględnie ograniczamy sery, nabiał, surowe owoce i warzywa. Możemy spożywać biszkopty, suchary, pieczywo raczej białe i czerstwe oraz kleiki przygotowywane na wodzie. W leczeniu można zastosować probiotyki – czyli preparaty ze szczepami pałeczek kwasu mlekowego lub środki zawierające drożdże szczepu Sacharomyces boulardii. Dla złagodzenia objawów w postaci kurczowych bólów brzucha możemy zastosować leki rozkurczowe. Uzasadnione bywa również stosowanie leków przeciwbiegunkowych.
Uwaga na drogi oddechowe
Częstym problemem w podróży – nierzadko związanym z nadmiernym eksploatowaniem klimatyzacji – są infekcje dróg oddechowych. W tym przypadku możemy zastosować substancje łagodzące najczęstsze dolegliwości tj. środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe jak preparaty paracetamolu i ibuprofenu, środki zmniejszające katar (doustnie lub donosowo). Przeciwkaszlowo, przy suchym kaszlu, można zastosować preparaty z dekstrometorfanem lub kodeiną, dostępne w postaci syropów i tabletek. W przypadku utrudnionego odkrztuszania zalecane są środki rozrzedzające wydzielinę. Dla złagodzenia bólu gardła możemy sięgnąć po aerozole lub tabletki do ssania. Wygodne do krótkotrwałego leczenia objawowego są preparaty łączone z lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, przeciwkaszlowym i zmniejszającym katar. Brak poprawy po 2-3 dniach powinien skłonić do wizyty u lekarza.
… i drogi moczowe
Zakażenia dróg moczowych mogą niezwykle mocno ograniczyć naszą mobilność i pozbawić możliwości korzystania z uroków wakacyjnego wypoczynku. Zdecydowanie częściej występują u kobiet i zwykle mają podłoże bakteryjne. Osoby, które wcześniej przebyły ostre zakażenia dróg moczowych powinny zaopatrzyć się przed wyjazdem w środki farmakologiczne. Oprócz leków przeciwbakteryjnych można stosować leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Należy również pamiętać o potrzebie przyjmowana dużej ilości płynów ponieważ mechaniczne „wypłukiwanie” bakterii z dróg moczowych poprawia skuteczność i szybkość leczenia.
APTECZKA (kompletowana w zależności od celu podróży, charakteru wypoczynku, dostępności służb medycznych)
Środki opatrunkowe
• Woda utleniona lub inny środek do odkażania ran i skaleczeń skóry
• Gaziki nasączane alkoholem w pojedynczych opakowaniach – do dezynfekcji ran
• Plastry opatrunkowe o różnych rozmiarach, w tym plastry z pełnym przylepcem do ochrony ran przed kontaktem z wodą – zakładane na skaleczenia na czas kąpieli w morzu lub w basenach
• Plastry hydrokoloidowe - stosowane w leczeniu odparzeń i pęcherzy na skórze
• Plastry do zamykania ran ciętych – utrzymują brzegi ran w zbliżeniu ułatwiając proces gojenia
• Jałowe kompresy z gazy – do przykładania na rany
• Przylepiec w rolce
• Opaski opatrunkowe/bandaże, siatka przytrzymująca opatrunek
• Plaster w płynie – po rozpyleniu, na powierzchni skóry tworzy niewidoczną, wodoodporną powłokę zabezpieczającą skaleczenia, ranki i otarcia
• Maści i żele o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym, przeciwobrzękowym na stłuczenia i krwiaki
• Rękawiczki ochronne
• Maseczka do pierwszej pomocy
• Nożyczki – do cięcia opatrunków, przylepca itp.
• Mała pęseta – do oczyszczenia rany, usunięcia np. kleszcza czy żądła owada
• Pojemniczki z solą fizjologiczną do wypłukania rany, nosa lub przemycia oczu
• Krem ochronny i pomadka z filtrem UV
• Repelenty – środki odstraszające owady
Preparaty lecznicze
• Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – np. preparaty paracetamolu, ibuprofenu
• Leki stosowane w przeziębieniu, zapaleniu gardła – krople do nosa, aerozol do gardła, tabletki do ssania
• Leki stosowane w biegunce podróżnych (elektrolity, probiotyki rozkurczowe lub hamujące biegunkę)
• Leki przeciw nadkwasocie, zgagom
• Leki przeciwalergiczne stosowane w alergicznych wysypkach skórnych, pokrzywkach, odczynach miejscowych po ukąszeniu przez owady (UWAGA: uczuleni na jady owadów muszą zaopatrzyć się w adrenalinę w ampułko-strzykawce, która jest przeznaczona do samodzielnego użycia natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej)
• Maści na zmiany skórne, zranienia, nadkażone odczyny po ukąszeniach owadów
• Krople do oczu nawilżające i łagodzące podrażnienia np. spowodowane klimatyzacją
• Środki łagodzące objawy poparzenia słonecznego
• Leki stosowane w łagodzeniu objawów choroby lokomocyjnej
• Antybiotyki do empirycznego leczenia zakażeń dróg oddechowych i moczowych, biegunki
