W konferencji udział bierze ponad stu uczestników, z całej europy. W dniach od 6 do 8 września wygłoszonych zostanie 28 referatów przez wybitnych specjalistów. Prelegentami są m.in.: Dorota Sikora z Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Paweł Jaskanis z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie czy Maria João de Sousa z Palácio Nacional e Jardins de Queluz w Portugalii.
Narodowy Instytut Dziedzictwa posiada duże doświadczenie w prowadzeniu badań nad archeologią ogrodów historycznych. Eksperci NID zrealizowali wiele szeroko zakrojonych prac w obiektach o wyjątkowym znaczeniu dla dziedzictwa polskiej sztuki ogrodowej, przeprowadzając je m.in. w Ogrodach w Wilanowie, Podhorcach i Ogrodzie Branickich w Białymstoku. Opracowane metody badawcze znalazły również zastosowanie w Parku Mużakowskim w Łęknicy oraz podczas badań nad pałacowymi ogrodami Zamku Krzyżtopór w Ujeździe, gdzie odkryto fascynujące pozostałości kamiennej architektury ogrodowej.
- Jest to konferencja bardzo prestiżowa, która skupia naukowców z wielu krajów Europy. To dla nas wielka szansa, na to, że w końcu nasze ogrody zostaną odbudowane - mówi Elżbieta Charymska dyrektor Instytucji Kultury Zamku Krzyżtoprów Ujeździe. I dodaje, że w trakcie konferencji będą trwały prace nad Kartą Krzyżtoporską, która ma wskazać dalsze plany odbudowy tych XVII - wiecznych ogrodów.
Celem międzynarodowej konferencji naukowej „Archeologia ogrodów historycznych” jest stworzenie platformy do wymiany wiedzy i doświadczeń z zakresu archeologii ogrodowej, wspierając jednocześnie procesy konserwatorskie związane z zabytkowymi ogrodami. W ciągu trzech dni konferencji, wybitni praktycy w dziedzinie archeologii ogrodowej wygłoszą blisko 30 referatów, przybliżając tajemnice ogrodów z różnych regionów Europy. Jedna z sesji zostanie poświęcona historii, badaniom i planowanej przyszłości ogrodów Zamku Krzyżtopór w Ujeździe.
- Archeologia ogrodowa to nowa dziedzina wiedzy, dotycząca historii ogrodów. Nie wszystkie przekazy archiwalne, typu kartografia, źródła pisane, mówią nam o ogrodach wszystko - mówi Dorota Sikora z Narodowego Instytutu Dziedzictwa. - Tu na zamku Krzyżtopór jest ciekawe założenie ogrodowe, sięgające swoimi korzeniami XVII - wieku. Niewiele takich obiektów na ziemiach polskich przetrwało. Myślę, że na tej konferencji wiele takich faktów zostanie ujawnionych - dodała archeolog.
W miejscu, gdzie dawniej były wspaniałe ogrody w stylu włoskim i francuskim, znajduje się dziś skromny krzyż upamiętniający kilkudziesięciu więźniów z Ostrowca Św. rozstrzelanych tutaj przez żandarmerię niemiecką w 1944 r. Powodem egzekucji był atak polskich partyzantów na samochód niemieckiego starosty Opatowa, w wyniku którego zmarła ciężarna żona starosty.
Program konferencji:
Dzień pierwszy
Otwarcie konferencji:
- Katarzyna Zalasińska, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- Krzysztof Lipiec, poseł na Sejm RP
- Andrzej Gołembnik, członek Rady Naukowej Konferencji, Stowarzyszenie Zamek Krzyżtopór w Ujeździe
Wykład inauguracyjny:
- Brian Dix (Wielka Brytania), Hampton Court jako przykład kompleksowej realizacji od badań po odbudowę
Sesja 1
Prowadzący: Brian Dix
- Dorota Sikora (Narodowy Instytut Dziedzictwa, Polska), Archeologia ogrodów jako źródło wiedzy o ogrodach historycznych
- John Watkins (English Heritage, England), Archeologia jako kluczowe narzędzie do prowadzenia i zarządzania renowacją zabytkowych ogrodów
- Lionella Scazzosi, Raffaella Laviscio, Carlo Schiesaro (Politecnico di Milano, ABC departement, Italy), Włoskie podejście do ogrodów historycznych i archeologii: idea palimpsestu i studia przypadków
- Annick Heitzmann (Château de Versailles, France), Archeologia ogrodów w Wersalu
- Emilia Jastrzębska, Jakub Brochocki (Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Polska), Badania archeologiczne w Łazienkach Królewskich
- Volodymyr Herych (Ukraine), Wykopaliska archeologiczne na terenie rezydencji Żowkwa
Sesja 2
Prowadzący: Andrzej Gołembnik
- Geert Vynckier (Erfgoedonderzoeker Archeologie Agentschap Onroerend Erfgoed, Koninkrijk België), Wykopaliska w ogrodzie dziedzińcowym zamku w Gaasbeek. Jak wyniki badań przyczyniają się do renowacji
- Natascha Lensvelt (Ministerie van Cultuur, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Nederland), Archeologia ogrodów w Holandii. Renowacja ogrodu zamku Duivenvoorde
- Maria João de Sousa (Palácio Nacional e Jardins de Queluz, Portugal), Archeologia w rekonstrukcji ogrodu romantycznego: Pałac Narodowy Queluz – Sintra
- Michal Vágner (Masarykova Univerzita, Česká republika), Miroslav Dejmal (Česká republika), Jakub Šimík (Masarykova Univerzita, Česká republika), Multidyscyplinarne badania archeologiczne i konserwacja zabytków wystroju ogrodów zamku Pernštejn
- Anna Andréasson Sjögren (Stockholms universitet, Sverige), Średniowieczne ogrody – nowa wiedza z zapisów archeologicznych
- Aja Guldåker (Kulturhistoriska föreningen för södra Sverige), Od umysłu księdza Jacoba Nicolai Wilse do miedziorytu przedstawiającego najstarszy udokumentowany ogród w Norwegii. Różne aspekty badań norweskich ogrodów historycznych
- Giorgio Vassena, prof. Francesco Fassi, Luigi Fregonese, Luca Perfetti, Achille Cristiana(Università di Brescia/Politecnico di Milano, Italia), Zintegrowane zaawansowane techniki kompleksowej cyfryzacji ogrodów historycznych (dokładne badanie ogrodów historycznych przy użyciu różnych zintegrowanych technik mapowania mobilnego)
- Giorgia Rossi (Università di Brescia, Italia), prezentacja osiągnięć zespołu GEXCEL
Dzień drugi
Wykład otwierający:
- Paweł Jaskanis (Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Polska), Badania archeologiczne w definiowaniu genius loci – przykład rezydencji wilanowskiej
Sesja 3
Prowadzący: Paweł Jaskanis
- Andrzej Gołembnik (INCEDO3D, Polska), Prawda materialna czy prawda formalna − rozważania o wiarygodności źródeł archeologicznych z badań archeologicznych prowadzonych w latach 2003−2011 w rezydencji króla Jana III w Wilanowie
- Karin Lindeblad, Ann-Mari Hållans Stenholm, Annika Nordström (Statens historiska museer, Sverige), Swedish Garden Archeology z historią badań, metodami, analizami i niektórymi studiami przypadków ze Sztokholmu i Uppsali (ogród botaniczny Carl von Linnés)
- Alexandru Mexi (Institutul Național al Patrimoniului „Vasile Goldiș” Universitatea de Vest din Arad, România), Archeologia ogrodowa jako narzędzie badań i ochrony ogrodów historycznych Gardens – okolice Bukaresztu
- Renata Stachańczyk (Narodowy Instytut Dziedzictwa), Badania archeologiczne jako element procesu konserwatorskiego w parku zabytkowym – przykład Parku Mużakowskiego
- Heike Tenzer (Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen Anhalt, Deutschland) − Ogród oranżerii w parku zamkowym Harbke – klejnot sztuki ogrodowej w Saksonii-Anhalt na przestrzeni wieków
- Cécile Travers (Archéoverde, La France), Archeologiczny wkład w wiedzę o angielsko-chińskim parku z końca XVIII wieku – domena Méréville
- Carlos Caballero (Arqueólogo, España), Interwencje archeologiczne w Jardín del Príncipe w Aranjuez
Sesja 4
Prowadzący: Renata Stachańczyk
- Roman Marcinek (Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków, Polska), Kwerenda archiwalna jako podstawa badań terenowych
- Tomasz Herbich (Polska Akademia Nauk, Polska), Neil Linford (Geophysics Team, Historic England), Metody geofizyczne w przestrzeni ogrodów historycznych
- Miron Bogacki (Uniwersytet Warszawski, Polska), Dogłębna analiza fotografii lotniczej
- Andrzej Koss (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Polska), Andrzej Gołembnik (INCEDO3D, Polska), Piotr Zambrzycki (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Polska), Dotychczasowe badania archeologiczne i prace konserwatorskie w ogrodach Zamku Krzyżtopór
- Tomasz Kuls (Teka, Polska), Znaczenie analizy formalnej i przestrzennej w rekonstrukcji historycznych ogrodów zamku Krzyżtopór
- Piotr Matyjasek (TPI, Polska), Inwentaryzacja pomiarowa z powietrza jako podstawa przestrzennej bazy danych
- Prezentacja osiągnięć zespołu TPI
Dzień trzeci
- Podsumowanie konferencji – Brian Dix,
- Dyskusja o przyszłości archeologii ogrodowej – tezy do „Karty Chrzistopora”
Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotr Gliński oraz Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków.
